Ngày 20/5/2025, tại Không gian Văn hóa Trà – Hợp tác xã Chè Hảo Đạt, TP. Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên, Hội Chè Thái Nguyên phối hợp với Liên minh Hợp tác xã tỉnh Thái nguyên và Viện Nghiên cứu các vấn đề xã hội (Bộ Khoa học và Công nghệ) tổ chức Diễn đàn “THÁI NGUYÊN – TRĂM NĂM ĐỆ NHẤT DANH TRÀ”. Sự kiện nằm trong khuôn khổ Hành trình "Trà Việt - Văn hóa và Di sản", thuộc Dự án "Tôi yêu Văn hóa Du lịch Việt Nam", nhân kỷ niệm 5 năm Ngày Trà Thế giới (21/5/2020 - 21/5/2025), nhằm tôn vinh di sản chè Thái Nguyên, thúc đẩy du lịch văn hóa và định hướng phát triển bền vững cho ngành chè Việt Nam.

Dự Diễn đàn có Tiến sĩ Đỗ Ngọc Văn - Viện trưởng Viện Nghiên cứu các vấn đề xã hội; đại biểu đại diện Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Thời báo Văn học Nghệ thuật Việt Nam, các nghệ sĩ nhân dân, nghệ nhân trà.  Tỉnh Thái Nguyên có lãnh đạo các sở, ban, ngành, hội, doanh nghiệp, hợp tác xã, các nghệ nhân trà…

 Bà Nguyễn Thị Ngà – Chủ tịch Hội Chè tỉnh Thái Nguyên phát biểu tại Diễn đàn

 Chè Thái Nguyên không chỉ là một sản phẩm nông nghiệp mà còn là biểu tượng văn hóa, tinh thần và kinh tế của vùng đất này. Từ thời nhà Nguyễn, trong sách "Đại Nam nhất thống chí" thời vua Tự Đức (1848-1883), các sử gia đã ghi chép rằng chè Nam ở huyện Phú Lương, Thái Nguyên, có "vị ngon hơn chè các nơi khác". Tuy nhiên, cụm từ "Trăm năm đệ nhất danh trà" đánh dấu cột mốc từ đầu thế kỷ 20, khi chè Thái Nguyên, đặc biệt là chè Tân Cương, được tiêu chuẩn hóa, thương mại hóa và đạt danh tiếng vượt trội trong nước lẫn quốc tế. Đây là giai đoạn chè Thái Nguyên trở thành "đệ nhất danh trà", với hương thơm cốm, vị chát dịu và hậu ngọt sâu lắng.

Phát biểu tại Diễn đàn, bà Nguyễn Thị Ngà – Chủ tịch Hội Chè tỉnh Thái Nguyên – nhấn mạnh, chè Thái Nguyên không chỉ là sản phẩm nông nghiệp, mà là biểu tượng văn hóa, kết tinh tinh hoa đất trời và công sức lao động của biết bao thế hệ người làm chè. Đến nay, chè Thái Nguyên không chỉ là một sản phẩm nông nghiệp, mà còn là biểu tượng kết tinh tinh hoa đất trời, phản ánh lịch sử, văn hóa, tập quán và nếp sống thanh tao, tinh tế của người Việt. Với bề dày truyền thống, chất lượng vượt trội và hương vị đặc trưng không thể trộn lẫn, trà Thái Nguyên đã khẳng định thương hiệu “Đệ nhất danh trà” với người tiêu dùng trong nước và quốc tế, tạo dựng vị thế vững chắc cho ngành chè cả nước.

Tham luận tại Diễn đàn, ông Dương Sơn Hà – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Thái Nguyên – khẳng định: Cây chè là cây trồng chủ lực Quốc gia và tỉnh Thái Nguyên, có vai trò rất quan trọng trong phát triển KTXH, tạo sinh kế, xóa đói giảm nghèo và làm giầu cho người dân trong tỉnh. Tổng diện tích chè của tỉnh đạt trên 22,2 nghìn ha, sản lượng búp tươi trên 272 nghìn tấn, toàn tỉnh có 193 sản phẩm trà được chứng nhận tiêu chuẩn OCOP từ 3-5 sao (trong đó có 02 sản phẩm OCOP đạt 5 sao); giá trị sản phẩm Trà đạt trên 13,8 nghìn tỷ đồng năm 2024, Thái Nguyên hiện đang dẫn đầu toàn quốc cả về diện tích, năng suất, sản lượng, giá trị thu nhập từ cây chè.

Ông Dương Sơn Hà – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Thái Nguyên  tham luận tại Diễn đàn

Ngành Nông nghiệp và Môi trường đã tham mưu ban hành Nghị quyết số 11-NQ/TU ngày 02/3/2025 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về phát triển ngành chè Thái Nguyên giai đoạn 2025-2030. Trong đó định hướng “Phát triển ngành chè Thái Nguyên gắn với mục tiêu cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng bền vững, hiện đại, nâng cao chất lượng, giá trị gia tăng; đẩy mạnh sản xuất an toàn, hữu cơ gắn với chế biến sâu, đa dạng hóa sản phẩm, tăng nhanh tỷ trọng những sản phẩm có chất lượng, giá trị cao; thu hút đầu tư, thúc đẩy sản xuất theo chuỗi, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số trong sản xuất, chế biến, kinh doanh; bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, lịch sử góp phần nâng cao giá trị, thương hiệu trà Thái Nguyên theo hướng tích hợp đa giá trị của trà; xúc tiến tiêu thụ, xuất khẩu và kết nối bền vững với chuỗi giá trị nông sản toàn cầu.

Định hướng đến năm 2030, ngành chè Thái Nguyên phấn đấu tổng giá trị sản phẩm thu được từ cây chè đạt 25 nghìn tỷ đồng”. Trong đó đã đề ra các mục tiêu: Diện tích chè đạt 24.500 ha, sản lượng đạt trên 300.000 tấn; 70% diện tích chè được chứng nhận tiêu chuẩn GAP, hữu cơ; được cấp mã số vùng trồng; 100% số cơ sở sản xuất chế biến, kinh doanh chè và các sản phẩm từ chè đảm bảo quy định an toàn thực phẩm; có 250 sản phẩm trà được chứng nhận đạt tiêu chuẩn OCOP 3-5 sao, ít nhất 6 sản phẩm trà đạt tiêu chuẩn OCOP 5 sao; 100% sản phẩm trà và sản phẩm từ chè được thương mại điện tử trên các nền tảng số…

Tại Diễn đàn có nhiều hoạt động như trình diễn pha trà, thưởng trà, giao lưu nghệ nhân, trưng bày sản phẩm OCOP và triển lãm tư liệu chè Tân Cương – Thái Nguyên đã góp phần quảng bá văn hóa thưởng trà Thái Nguyên.

Diễn đàn Thái Nguyên – Trăm năm đệ nhất danh trà là cơ hội để các chuyên gia, nhà nghiên cứu, nghệ nhân nhìn lại hành trình 100 năm phát triển cây chè, tôn vinh những người làm chè và chia sẻ bài học kinh nghiệm, thảo luận các giải pháp phát triển bền vững chè Thái Nguyên./.

Dương Trung Kiên