Virus leucosis được chia 5 nhóm dựa vào kháng nguyên bề mặt. A, B, C, D và J. Nhóm J được tìm thấy ở nhiều nước trên thế giới là virus cường độc gây u tủy và gây thiệt hại lớn về kinh tế. Tất cả các nhóm gây bệnh đều có biểu hiện ung thư. Gây bệnh tích là các u trên nội tạng.
Gà là vật chủ tự nhiên của tất cả các nhóm Leuco gây bệnh. Ngoài ra người ta còn tìm thấy virus trên gà lôi, chim cút, gà gô. Virus khá mẫn cảm với các chất sát trùng thông thường vì vậy ta có thể kiểm soát bệnh bằng các biện pháp vệ sinh nghiêm ngặt. Chưa có ghi nhận nào cho thấy con trống có vai trò trong việc lây truyền virus Leuco.
1. Cơ chế gây bệnh
Khi xâm nhập vào cơ thể gà. Virus nhân lên nhanh chóng. Nó tấn công vào các tế bào limpho đồng thời tấn công vào túi fabricius, gây hiện tượng giảm miễn dịch và hình thành các khối u. Trong nhiều trường hợp gà mắc bệnh không hình thành khối u và không gây chết nhưng gà giảm khả năng sinh sản và tăng trưởng. Gây thiệt hại lớn về kinh tế và là động vật mang trùng bài thải mầm bệnh ra môi trường.
Bệnh leucosis là bệnh nguy hiểm do virus tác động vào hệ thống bạch huyết, túi fabricius. Giai đoạn đầu khoảng 4 – 8 tuần sau khi mắc bệnh túi fabricius sưng to, sau đó teo nhỏ lại. Các khối u chỉ có thể thấy khi gà lớn hơn14 tuần tuổi.
2. Triệu chứng, bệnh tích
Mầm bệnh xâm nhập vào túi Fabricius cho đến khi gà lớn trưởng thành, lúc đó túi Fabricius bị teo lại. Mào gà xoăn lại nhợt nhạt, da mặt và những chỗ nhìn thấy da có màu nhợt nhạt, gà thiếu máu xanh xao, máu loãng chậm đông, bạch cầu tăng sinh nhiều trong máu, tỷ lệ đẻ giảm. Gà bỏ ăn hoặc ăn ít, các khối u màu trắng trong phủ tạng là triệu chứng điển hình nhất của bệnh. Tỷ lệ chết gà bệnh từ 20-40%.
3. Chẩn đoán
Dựa vào việc phát hiện các khối u ở gan, thận, quả tối hoặc các tổ chức khác. Cần phân biệt với bệnh Marek cũng có nhiều khối u, nhưng bệnh Marek phát triển ở gà con và cả gà lớn. Còn bệnh máu trắng chỉ phát bệnh ở gà từ 4-6 tháng tuổi.
4. Phòng bệnh
Cần chọn những dòng gà có khả năng đề kháng với bệnh, an toàn bệnh để bệnh không truyền qua trứng. Thường xuyên sát trùng chuồng trại bằng Chloramim T 0,2% phun xịt một tuần một lần, phun xịt trong vòng 10 phút.
5. Trị bệnh
Bệnh này do virus gây ra vì vậy không có thuốc đặc trị. Cần dùng thuốc bồi dưỡng cơ thể đặc biệt là Vitamine C. Dùng thuốc Hanminvit-Super đối với gà thịt: 1g pha vào 1 lít nước uống dùng từ 5-7 ngày. Gà đẻ dùng 0,5 g pha vào 1 lít nước uống trong 5-7 ngày. Vitamine C 0,5-1 ml tiêm bắp, ngày 1 lần dùng liên tục 3 ngày. Vitamycin 1 gói cho 4,5 kg trọng lượng cơ thể, trộn vào thức ăn hoặc nước uống. Dùng trong 4 ngày liên tục. Multivit-Fort 1 ml cho 2-3 kg trọng lượng, tiêm bắp hoặc tiêm dưới da dùng từ 2-3 ngày. ADE 0,1 ml/con tiêm bắp, ngày 1 lần dùng trong 3 ngày liền.
Đây là căn bệnh rất khó điều trị nhưng gà lớn từ 4 - 6 tháng tuổi mới hay mắc phải. Khi mổ khám phát hiện các khối u màu trắng phải điều trị ngay./.

Trần Thế Hiến – Chi cục Chăn nuôi và Thú y