Cây quế là loài cây thân gỗ, sống lâu năm, ở cây trưởng thành có thể cao trên 15m. Hiệu quả của cây quế được tận dụng triệt để, cành, lá để chưng cất tinh dầu, vỏ quế làm thuốc chữa bệnh và gia vị… Cây quế sau 6 - 7 năm trồng có thể khai thác bóc vỏ. Vỏ quế là nguồn đặc sản xuất khẩu có giá trị.
Cây quế được người dân huyện Định Hóa đưa vào trồng theo dự án Định canh, định cư từ cuối những năm 1990 được khoảng trên 200 ha; đến nay cây quế sinh trưởng phát triển tốt; sản phẩm thu hoạch có chất lượng tương đương với cây quế được trồng tại tỉnh Yên Bái. Những năm gần đây giá quế và thị trường tiêu thụ ổn định, nhiều hộ trồng quế có thu nhập cao so với các giống cây lâm nghiệp khác.
Cấy quế trồng từ cuối những năm 1990
Nhằm tạo vùng sản xuất hàng hóa tập trung có gia trị kinh tế cao, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân, đồng thời nâng cao khả năng phòng hộ, bảo vệ nguồn nước, chống sói mòn, tạo cảnh quan sinh thái, môi trường… huyện Định Hóa đã lựa chọn đưa cây quế vào trồng rừng. Năm 2015, huyện Định Hóa đã triển khai thí điểm Dự án trồng xen cây quế vào diện tích rừng phòng hộ và rừng sản xuất với diện tích khoảng 104 ha tại 70 hộ dân ở 6 xã của huyện, gồm: Linh Thông, Quy Kỳ, Tân Thịnh, Lam Vỹ, Bảo Linh và Phượng Tiến. Kết quả bước đầu mang lại rất khả quan, cơ bản các hộ dân đều trồng đảm bảo theo đúng quy trình kỹ thuật, tỷ lệ sống đạt trên 85%, cây sinh trưởng phát triển khá tốt…
Năm 2016 huyện mở rộng diện tích trồng gần 700 ha quế. Qua 4 năm triển khai dự án trồng quế trên địa bàn huyện, tổng diện tích đã trồng được gần 1.900 ha, trên 24/24 xã, thị trấn huyện Định Hóa với hơn 2.700 hộ dân tham gia.
Trong thời gian triển khai chương trình trồng quế, BQL rừng ATK (đơn vị thực hiện dự án) đã phối hợp với Trạm khuyến nông và UBND các xã tổ chức tuyên truyền nâng cao nhận thức cho nhân dân về hiệu quả từ việc trồng quế, tập huấn cho các hộ dân về quy trình kỹ thuật trồng và chăm sóc cây quế, kết quả được 220 lớp với 10.648 lượt người tham gia.
Qua kết quả kiểm tra đánh giá về tình hình sinh trưởng phát triển của cây quế sau 4 năm triển khai thực hiện trên địa bàn cho thấy, cơ bản các hộ dân đều trồng đảm bảo theo đúng quy trình kỹ thuật, tỷ lệ sống đạt trên 85% cây sinh trưởng phát triển khá tốt.
Hàng năm huyện Định Hóa cân đối một phần ngân sách địa phương, lồng ghép với ngân sách hỗ trợ từ Trung ương, tỉnh hỗ trợ người dân trồng quế. Dự án có sự tham gia của Doanh nghiệp (Công ty TNHH Vũ Hoa) vừa hỗ trợ bằng hình thức cho vay cây giống không tính lãi và cam kết thu mua lại toàn bộ sản phẩm cho các hộ tham gia dự án, từ đó đã khuyến khích người dân tích cực tham gia phát triển trồng quế.

Cán bộ khuyến nông huyện Định Hóa kiểm tra mô hình trồng quế tại xã Kim Sơn
Để phát triển cây quế một cách hiệu quả huyện Định Hóa đã có nhiều giải pháp triển khai thực hiện. Trong đó yêu cầu các cấp, các ngành cần phải phối hợp chặt chẽ và quyết liệt hơn nữa trong việc chỉ đạo, tuyên truyền, vận động người dân về chủ trương chỉ đạo của tỉnh, của huyện về trồng quế và hiệu quả từ việc trồng quế; hướng dẫn thực hiện chăm sóc cây quế phải đúng quy trình kỹ thuật, tỷ lệ cây sống cao, cây sinh trưởng phát triển tốt. Phấn đấu hàng năm thực hiện đạt và vượt chỉ tiêu kế hoạch đề ra.
Chủ động gieo ươm cây giống tại địa phương để hạn chế sự vận chuyển ảnh hưởng đến chất lượng cây giống. Tăng cường việc quản lý giống cây trồng theo đúng quy định của Nhà nước. Nghiệm thu cây giống đảm bảo chất lượng, số lượng trước khi cấp cho các hộ trồng rừng. Trồng quế tuân thủ đúng khung thời vụ (vụ xuân từ tháng 2 đến tháng 3, vụ thu từ tháng 9 đến tháng 11), trồng trên đất nhiều mùn, tơi xốp, ẩm, đất đỏ vàng, đất vàng, đất có tầng đất dầy trên 50cm, đất phục hồi sau nương rẫy, còn cây bụi mọc rải rác thì cây quế mới đạt tỷ lệ sống cao, sinh trưởng phát triển tốt.
Không trồng quế trên các loại đất thoái hóa, bạc mầu, tầng đất mỏng, đất nghèo dinh dưỡng, đất đá ong, đất phèn chua. Không trồng xen cây Keo và các loại cây khác vào diện tích trồng Quế, để cây Quế sinh trưởng phát triển tốt…
UBND huyện chỉ đạo Ban quản lý rừng ATK Định Hóa, Trạm Khuyến nông huyện, phối hợp với chặt chẽ với UBND các xã tăng cường công tác chuyển giao khoa học kỹ thuật về trồng, chăm sóc rừng trồng quế. Rà soát xác định quỹ đất, lựa chọn loại đất phù hợp trên cơ sở quy hoạch vùng nguyên liệu tập trung để mở rộng diện tích trồng quế trên địa bàn.
Đồng thời chỉ đạo Công Ty TNHH Vũ Hoa đầu tư xây dựng Nhà máy chế biến các sản phẩm từ cây quế, thu mua sản phẩm cho người dân, để người dân thấy có thu nhập và tích cự tham gia trồng quế…
Thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện Định Hóa lần thứ XXIII, nhiệm kỳ 2015-2020 và Nghị quyết của HĐND huyện, Ban Chấp hành Đảng bộ huyện Định Hóa đã ban hành Nghị quyết số 08/NQ/HU về đẩy mạnh phát triển cây quế và chế biến các sản phẩm từ quế giai đoạn 2018-2020, tầm nhìn đến năm 2030. Với mục tiêu đưa cây quế trở thành cây lâm nghiệp chủ lực; mỗi năm huyện chỉ đạo thực hiện trồng trên 500 ha quế, phấn đấu đến năm 2030 toàn huyện trồng được 10.000 ha quế; đáp ứng nhu cầu nguyên liệu phục vụ các nhà máy trên địa bàn. Nâng tỷ lệ che phủ của rừng lên 60% vào năm 2025…
Có thể thấy chủ trương đưa cây quế vào phát triển đồi rừng tại huyện Định Hóa là hướng đi đúng đắn, dự án xây dựng mô hình liên kết “4 nhà” theo chuỗi giá trị từ sản xuất đến chế biến, tiêu thụ sản phẩm nhằm khai thác triệt để tiềm năng thế mạnh của đất rừng, nâng cao khả năng phòng hộ, tăng thu nhập cho người dân; góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh – quốc phòng trên địa bàn huyện./.
Phùng Đức Tuân – Trưởng trạm Khuyến nông huyện Định Hóa